کمتر از 30 ثانیه یک شعله کوچک می‌تواند تبدیل به یک آتش سوزی بزرگ شود که یک خانه را ویران می‌کند و زندگی افراد داخل آن را تهدید می‌کند. حتی اگر افراد در امان بمانند، آتش سوزی می‌تواند ده‌ها تا صدها هزار تومان خسارت مالی به همراه داشته باشد. چیزی که بیش از همه نگران کننده است این است که آتش سوزی‌های خانه به دلیل اشتعال پذیری مواد در خانه اخیراً خطرناک‌تر و ویرانگرتر شده است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که، سی سال پیش، شما به طور متوسط حدود 14 تا 17 دقیقه فرصت داشتید تا از آتش سوزی خانه فرار کنید. درحالی که امروزه، با رواج مواد مصنوعی در خانه، ساکنان تقریباً 2 تا 3 دقیقه فرصت دارند تا از خانه خارج شوند.
آزمایش‌های آتش‌سوزی نشان می‌دهد که خانه‌ای با اثاثیه عمدتاً مصنوعی در کمتر از 4 دقیقه به طور کامل آتش می‌گیرند. طبق مطالعات موسسه ملی استاندارد و فناوری (NIST)، خانه‌های مدرن و مبلمان درون آنها سریعتر از مواد قدیمی می‌سوزند، که می‌تواند زمان در دسترس برای فرار از آتش‌سوزی خانه را کاهش دهد. این امر به دلیل افزایش استفاده از مواد مصنوعی و پلان‌های باز است که می‌تواند منجر به گسترش سریعتر آتش و کاهش زمان فرار شود.
بنابراین در چند دقیقه اول آتش سوزی چه اتفاقی می افتد که به آن اجازه می‌دهد از حالت قابل کنترل به خارج از کنترل تبدیل شود؟ در آن زمان طلایی بین قابل کنترل بودن آتش و از کنترل خارج شدن آن چه اقداماتی باید صورت گیرد؟ چگونه در این زمان می‌توان بهتر و سریعتر از جان مال خود محافظت کنیم؟ نقش سیستم‌های اطفاء حریق در این زمان چیست؟
برای اطمینان از ایمنی همه افراد در صورت وقوع آتش سوزی، داشتن سیستم اعلام و اطفاء حریق و برنامه فرار مهم است.
اقدامات پس از آتش سوزی
بعد از این که آتش سوزی اتفاق افتاد، چیزی که حرف اول را می‌زند و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، سرعت عمل است. انتشار حریق سرعت بسیار بالایی دارد و گاهی برای یک تماس تلفنی هم زمان کافی نیست. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه حریقی، بلافاصله با آتش نشانی و یا اورژانس تماس بگیرید و اطلاعات کاملی در مورد محل آتش سوزی و نوع حریق ارائه دهید.
در ادامه می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:
- در مرحله بعد باید سریعاً تمام افرادی که داخل ساختمان هستند را به سمت بیرون هدایت کنید.
- بعد از آن باید بلافاصله کنتور برق را قطع کنید و تهویه ساختمان را خاموش کنید تا بتوانید از ورود اکسیژن اضافی به محل آتش سوزی جلوگیری کنید.
- هنگام فرار از ساختمان قبل از خروج از اتاق‌ها، ابتدا دستگیره در را لمس کنید تا داغ نباشد. اگر دستگیره داغ باشد باید از یک خروجی دیگر استفاده کنید.
- در صورتی که موفق به خروج از ساختمان نشدید، خود را به اتاقی که دارای پنجره است برسانید و در اتاق را ببندید. سپس با یک پتو یا فرش طوری در را بپوشانید که دود وارد اتاق مورد نظر نشود. در همان اتاق منتظر بمانید تا آتش نشانان خود را به شما برسانند.
- در صورتی که لباستان دچار آتش سوزی شد، صورت خود را با دست‌هایتان پوشش دهید و سپس روی زمین غلت بزنید.
- به هیچ عنوان وارد ساختمانی که درحال سوختن است، نشوید مگر این به لباس ضد حریق یا ماسک تنفسی مجهز باشید.
- نباید فراموش کنید که یکی از خطرناک‌ترین عوامل در حوادث آتش سوزی، دود و گازهای سمی حاصل از آتش است نه خود آتش و شعله‌های آن. تنفس هوا با دمای بسیار بالا هنگام حریق هم می‌تواند باعث سوزش ریه‌ها شود.
سیستم ها و تجهیزات اطفاء حریق
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک برای کنترل و خاموش کردن حریق به صورت خودکار طراحی می‌شود. تا در همان دقایق اولیه آتش سوزی و قبل از اینکه آتش به مکان‌های دیگر برود جلوی پخش شدن آتش را بگیرد و سپس حریق را خاموش کند. این سیستم کاملا به صورت خودکار عمل کرده و نیاز به دخالت انسان برای فعال شدن ندارد. این سیستم باتوجه به تعداد طبقه‌ها و تعداد واحدها و نوع ساختمان دارای انواع مختلفی هستند.
انواع سیستم اطفاء حریق
1. سیستم اسپرینکلر
اسپرینکلرها حساس به حرارت هستند و در مواقع آتش سوزی وقتی حرارت از حد مشخصی اسپرینکلر بالاتر برود حباب داخلی اسپرینکلر منفجر می‌شود و آب با فشار بر روی حریق می‌ریزد.
دلیل انفجار حباب شیشه‌ای اسپرینکلر به خاطر مایع درون آن است این مایع که جیوه است در برابر حرارت محیط شروع به انبساط می‌کند وقتی حجم داخل حباب از انبساط جیوه پر شد فشاری که به حباب وارد می‌کند سبب شکستن حباب می‌شود و آب پشت حباب که درون لوله وجود دارد با فشار بر روی حریق پاشیده می‌شود.
خیلی از افراد فکر می‌کنند وقتی سیستم اطفاء حریق در قسمتی که حریق اتفاق افتاده فعال شود تمامی اسپرینکلرها درون ساختمان فعال می‌شوند و باعث بالا آمدن خسارت می‌شود اما این امر صحیح نیست تنها اسپرینکلرهایی که در اطراف آتش هستند در مواقع حریق فعال می‌شوند و بقیه‌ی آنها تا زمانی که حریق به آن مکان سرایت نکند فعال نمی‌شوند و این امر سبب می‌شود خسارت به حداقل ممکن برسد.
اجزاء تشکیل دهنده اسپرینکلر:
- سیستم تامین فشار پمپ
- لوله‌های توزیع کننده
- اتصالات
- شیرآلات
- اسپرینکلر (پاشنده)
2. سیستم آیروسل
این سیستم خاموش کننده یکی از انواع خاموش کننده‌های گازی بوده و مبتنی بر نیتروژن است. این ماده در محفظه‌هایی ذخیره می‌شوند و هنگام تشخیص حریق از طریق لوله‌ها و نازل‌ها خارج می‌شوند. عامل این سیستم از طریق مهار کردن اکسیژن آتش به کار می‌رود. این سیستم مناسب برای فضاهای بسته مانند موتورخانه‌ها، اتاق سرور و… طراحی شده است. عامل خاموش کننده آیروسل می‌تواند پودری یا گاز باشد. این ماده با تداخل در واکنش شمیایی حریق را خاموش می‌کند. این سیستم اطفاء حریق مبتنی بر گاز، از مه ریز و ذرات گاز برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کند. برخی از گازهای رایج در این سیستم‌ها عبارتند از نیتروژن، دی اکسید کربن وآرگون است. برخی از پودرهای رایج شامل بی کربنات پتاسیم، بی کربنات سدیم و مونوآمونیوم فسفات است.
آیروسل مناسب برای مناطق صعب العبور و محیط‌هایی است که خاموش کننده آبی می‌تواند به محیط آسب برسانند و غبار آیروسل با حرارت دادن یک ترکیب جامد، یک گاز را آزاد می‌کند که می‌تواند سطح اکسیژن محیط را کاهش دهد تا آتش خاموش شود.
سیستم آیروسل مناسب محیط‌هایی است که اگر در آنجا از سیستم‌های آبی استفاده شود باعث آسیب و خسرات به آن محیط می‌شود.
3. سیستم اطفاء حریق گازی در هنگام آتش سوزی
در سیستم اطفاء حریق گازی، گاز در محفظه‌های مخصوص به صورت مایع نگهداری می‌شود. هنگام شروع آتش سوزی با فعال شدن سیستم، گاز را آزاد می‌شود. گازهای بی اثر مانند نیتروژن، اینرژن، و آراگونیت جزو مهارکننده‌های گازی حریق است. سیستم‌های گازی با کاهش دادن اکسیژن محیط آتش را خفه می‌کنند. این سیستم اطفاء حریق سقفی برای محیط‌هایی که تجهیزات با ارزش و حساس وجود دارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع برای محیط‌هایی که تجهیزات الکترونیکی دارند ایده‌آل است.
4. سیستم اطفاء حریق فوم
کنسانتره فوم آتش نشانی در سیستم با آب ترکیب شده و محلول فوم به دست می‌آید که سپس از طریق لوله‌ها تخلیه می‌شود. این سیستم با ایجاد یک لایه از کف روی ماده در سوختن باعث سرد شدن و نرسیدن سوختن و گرما می‌شود و حریق را خاموش می‌کند. خاموش کننده فوم برای حریق‌های ناشی از بنزین، گازوئیل و روغن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای حریق‌های ناشی از سوختن تجهیزات الکتریکی هم مناسب است.
نقش سیستم اطفاء حریق در زمان آتش سوزی
اطفاء حریق به عنوان یکی از حیاتی‌ترین حوزه‌های ایمنی در محیط‌های مختلف، در تعداد زیادی از ساختمان‌ها و صنایع جهان یکی از اولویت‌های اساسی محسوب می‌شود. با توجه به اینکه حریق ممکن است به سرعت اتفاق بی‌افتد و با تاثیرات مخربی از جمله؛ آسیب به جان و سلامت انسان و خسارات مالی جبران‌ناپذیر، وقوع بپیوندد. استفاده از انواع سیستم اطفاء حریق به عنوان یک راهکار حیاتی برای کنترل و مهار این پدیده ناخواسته مطرح می‌شود. معمولا انواع سیستم اطفاء حریق مهم‌ترین و بیشترین نقش را جهت حفاظت از اموال و اشخاص در مقابل آتش ایفا می‌کنند.
زمان آتش سوزی این سیستم‌ها صدمات را به کمترین میزان کاهش می‌دهند. به همین خاطر قرار دادن این سیستم‌ها در بناها و مکان‌هایی که امکان حریق و اشتعال شدن زیاد است، ضروری و اهمیت ویژه‌ای دارد. از این طریق می‌توان خطرات و آسیب‌های مالی و جانی را کاهش و یا از آنها پیشگیری کرد. چرا که مهار آتش در لحظه‌های اولیه آتش سوزی، مانع پیشرفت و سرایت آن می‌شود. سیستم اطفاء حریق در این زمان کمک بسزایی در آگاه کردن افراد از آتش و قرار دادن زمان مناسبی برای فرار از آتش به افراد می‌کند. از این رو به برسی تجهیزات آتش نشانی مختلفی که در سیستم‌های اطفاء حریق وجود دارند میپردازیم.
شما می‌توانید تمامی تجهیزات سیستم اطفاء حریق را از شرکت تولیدی ماناصنعت پایدار تهیه فرمایید.
سخن آخر
در کل زمان طلایی برای فرار از آتش سوزی در خانه پس از شروع آتش سوزی فقط حدود 2 دقیقه بوده و پس از آن امکان خروج از ساختمان بسیار بسیار سخت و معمولا غیر ممکن می‌گردد.
نصب سیستم اعلام حریق می‌تواند افراد را از وقوع آتش سوزی در کمتر از 1 دقیقه پس از آتش سوزی مطلع نموده و افراد می‌توانند با در دسترس داشتن خاموش کننده‌های دستی (کپسول آتش نشانی) آتش را خاموش نمایند و همچنین در صورت نصب سیستم‌های اطفاء حریق اتوماتیک در صورت وقوع آتش سوزی، این سیستم می‌تواند در کمتر از 1 دقیقه آتش را کنترل و آن را خاموش نماید.